Πένθος και μεταθάνατον ζωή

Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν στη μεταθάνατον ζωή;
Ποιά είναι η σχέση αυτής της πίστης με το φόβο μας για τον θάνατο;
Μια τέτοια πεποίθηση πώς διαμοφώνει τις αντιδράσεις μας και τη διαδικασία του πένθους;

Έρευνες έχουν δείξει (π.χ Stephen R. Hardinga, Kevin J. Flannellyb, Andrew J. Weaverb&Karen G, MentalHealth, Religion&Culture 2005, ή  Cohenetal 2005 ή Ardelt, Koenig 2006) πως υπάρχει μεγάλη συσχέτιση στις αντιλήψεις που έχουμε για το θάνατο, την ύπαρξη ή όχι μεταθάνατον ζωής και τη διαδικασία του πένθους. Επισημαίνουμε πως, μπορεί η μεταθανάτια ζωή να άπτεται του μεταφυσικού, αλλά ο στόχος μας εδώ είναι να δούμε πώς μια τέτοια αντίληψη βοηθά ή όχι και με ποιόν τρόπο τους ανθρώπους να διαχειριστούν την απώλεια.

Οι ιδέες περί της μετά θάνατον ζωής αποτελούν ένα κοινό υπόστρωμα όλων των αρχαίων

θρησκειών. Βέβαια, ο καθένας  αντιλαμβάνεται διαφορετικά την έννοια της μεταθάνατον ζωής καθώς και το πώς θα είναι η μετά θάνατον ζωή. Αυτό αφορά και ανθρώπους που πιστεύουν στο ίδιο δόγμα. Υπάρχουν βέβαια κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Ανεξάρτητα τη θρησκεία, οι περισσότεροι πρεσβεύουν σε ένα πιο όμορφο, γαλήνιο, χαρούμενο, δίκαιο μέρος (πράσινος κήπος, φωτεινό, λαμπερός μέρος, ένωση με τον Θεό). Κάποιοι πιστεύουν πως εκεί θα ξανασυναντήσουν τους ανθρώπους που έχασαν και αυτό τους δίνει ελπίδα και μια ευχάριστη προσδοκία. Υπάρχουν και αυτοί που πιστεύουν στο ότι θα κριθούν, επομένως μπορεί να μην πάνε σ'αυτό το όμορφο μέρος αλλά σε κάποιο σκοτεινό. το οποίο πάλι περιγράφεται με διαφορετικούς τρόπους (σαν βρομερό, καυτό, άσχημο, θλιβερό μέρος όπου οι ψυχές βασανίζονται). Αυτή η εκδοχή τρομάζει και προκαλέι φόβο για τον επερχόμενο θάνατο, παρόλα αυτά, φαίνεται να αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ελπίδα την απώλεια από εκείνους που δεν πιστεύουν καθόλου σε μεταθανάτια ζωή.

Είναι σημαντικό, ότι έχει υποστηριχθεί ερευνητικά πως η ισχυρή πίστη στην ύπαρξη σε μια μετά θάνατον ζωή είναι ικανή να μετριάσει το άγχος του θανάτου και να διευκολύνει τη διαδικασία του πένθους να εξελιχθεί πιο ομαλά. Έχει αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο (Η διαδικασία του πένθους), πως μετά από ένα άσχημο συμβάν και μετά από ένα θάνατο, οι άνθρωποι περνούν από κάποια στάδια μέχρι να φτάσουν στην αποδοχή και να νιώθουν πάλι πως έχουν στόχους, ισορροπία και πως η ζωή τους έχει νόημα. Βέβαια να τονίσουμε πως αυτά τα στάδια δεν είναι γραμμικά και πως ο καθένας τα βιώνει με το δικό του ρυθμό και χρόνο. 

Φαίνεται λοιπόν πως οι άνθρωποι που πιστεύουν στην ύπαρξη της μεταθανάτιας ζωής δέχονται πιο ομαλά το γεγονός του θανάτου, περνούν πιο ομαλά το στάδια του θυμού αφού πρεσβέβουν πως ο Θεός ή η Ανώτερη Δύναμη φροντίζει με κάποιον τρόπο τον αγαπημένο τους και πως αυτός βρίσκεται σ΄έναν καλύτερο, ομορφότερο μέρος. Επιπλέον φαίνεται να μη βυθίζονται σε κατάθλιψη και όταν συμβεί κάτι τέτοιο την ξεπαιρνούν πιο γρήγορα, καθώς έχουν τη βεβαιότητα ότι ο αγαπημένος τους δεν "χάθηκε" αλλά υπάρχει και μάλιστα κάπου ομορφότερα. Μάλιστα προσδοκούν ότι κάποια στιγμή μπορεί να ξαναβρεθούν κάτι που ανακουφίζει και δημιουργεί μια ήρεμη προσμονή.

Τέλος θα θέλαμε να τονίσουμε τη μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, τη μοναδικότητα και ως πρόσωπο αλλά και στις διαδικασίες που εισέρχεται όταν αντιμετωπίζει απώλεια. Έχει μελετηθεί το εν λόγω θέμα, αλλά πριν γενικεύσουμε τα αποτελέσματα και τις θεωρίες είναι απαραίτητο να σεβαστούμε τον κάθε άνθρωπο και τη περίοδο της ζωής του στην οποία βρίσκεται.

Βιβλιογραφία:

• Abdel-Khalek, Ahmed M.: A general factor of death distress in seven clinical and non-clinical groups, Death Studies 2004
• Κobert J. Kastenbaum: Death, society, and human experience, publisher: Allyn & Bacon 2008
• Ronald H. Aday, Omega-Journal of Death and Dying 1984-5
• Victor, Journal of Research in Personality 1984
• Φιλίπ Αριές: Ο άνθρωπος ενώπιον του θανάτου η εποχή των κοιμωμένων 1, βιβλιοπωλείον της «εστίας» Αθήνα 1977